210 32 31 079 [email protected]
BLOG

Θεολογία

Πρέπει να μιλήσουμε για τον Μπρούνο

Πρέπει να μιλήσουμε για τον Μπρούνο

Η ταινία της Disney “Encanto” μας δείχνει τον Σωτήρα!

σκέψεις του RYAN MACDONALD στο thegospelcoalition.org

Tο τραγούδι «Δεν μιλούν για τον Μπρούνο» βρίσκεται στην πρώτη δεκάδα του παγκόσμιου billboard για 14 συνεχόμενες εβδομάδες, ενώ έχει σκαρφαλώσει και στην 1η θέση! Όλα αυτά γιατί τα παιδιά μας ζητούν να παίζει ασταμάτητα στο αυτοκίνητο, στο σπίτι και δε σταματούν να το τραγουδούν.

Ομολογουμένως το τραγούδι είναι πολύ πιασάρικο και ξεχωρίζει από την ταινία για καλό λόγο! Ο μυστηριώδης, αποξενωμένος θείος Μπρούνο αποδεικνύεται πως είναι το επίκεντρο της πλοκής του Encanto. Η ιστορία ακολουθεί μια μαγική οικογένεια, τους Μαντριγάλ, σε ένα κρυφό μέρος της Κολομβίας που ονομάζεται Encanto (στα αγγλικά σημαίνει «γοητευμένος» ή «χαρά /απόλαυση»). Η μαγεία του Encanto έχει ευλογήσει όλα τα παιδιά των Μαντριγάλ με ξεχωριστά χαρίσματα εκτός από τη Μίραμπελ. Η περίεργη έλλειψη χαρίσματος της Μίραμπελ είναι η πρώτη ένδειξη ότι η μαγεία του Encanto βρίσκεται σε κίνδυνο. Η Μίραμπελ ξεκινά την αναζήτησή της για να ανακαλύψει το πρόβλημα κι έτσι οδηγείται στον Μπρούνο, ο οποίος έχει απορριφθεί από την οικογένεια λόγω των προφητειών του για καταστροφή. Ο Μπρούνο προειδοποιούσε τα μέλη της οικογένειας για το μέλλον και όταν πραγματοποιούνταν οι προβλέψεις του, όλοι τον κατηγορούσαν!

Αυτή είναι η δυναμική του «Δεν μιλούν για τον Μπρούνο». Ακούστε το εδώ:  

 

Καθώς έβλεπα την ταινία δεν μπορούσα να μην παρατηρήσω τους παραλληλισμούς μεταξύ του Μπρούνο (του προφήτη που τον απέρριψαν επειδή λέει την αλήθεια) και του Ιησού Χριστού. Αμφιβάλλω αν κάποιος από αυτούς τους παραλληλισμούς δημιουργήθηκε από τη Disney και είναι πιο σοφό να αποφεύγουμε να βλέπουμε στους χαρακτήρες των ταινιών περισσότερο τον «τύπο του Χριστού» από όσο υπάρχει. Αλλά, όπως θα έλεγε και η Sally Lloyd-Jones, το “Encanto” είναι μια ταινία που ψιθυρίζει το όνομα του Ιησού. Ορίστε τι εννοώ.

1. Ο προφήτης απορρίπτεται και φιμώνεται επειδή λέει την αλήθεια.

Όπως ο Χριστός, ο Μπρούνο είναι ένας προφήτης χωρίς αναγνώριση στην πατρίδα του (Μάρκος 6:4). Ο καλοπροαίρετος θείος Μπρούνο λέει την αλήθεια σε όσους αγαπά με θέλοντας να τους προετοιμάσει γι’ αυτό που θα ακολουθήσει. Ωστόσο, αντί να λάβουν την προειδοποίηση, όσοι ακούν τα λόγια του, δεν κατανοούν τις προβλέψεις του και τον κατηγορούν πως προκαλεί την καταστροφή. Το ίδιο ισχύει και για τον Χριστό στο Ευαγγέλιο του Ματθαίου (κεφ. 12), όταν ο Ιησούς βγάζει το δαιμόνιο από έναν τυφλό και κωφάλαλο άνδρα. Οι Φαρισαίοι παρακολουθούν αυτό το θαύμα αλλά κατηγορούν τον Ιησού πως το έκανε με τη δύναμη του Σατανά (εδ. 24). Ο Ιησούς τους εξηγεί ότι αν ο Σατανάς επιτεθεί στον εαυτό του, το βασίλειό του σύντομα θα καταρρεύσει. «Αν όμως εγώ βγάζω τα δαιμόνια με το Πνεύμα του Θεού», συνεχίζει ο Ιησούς, «αυτό σημαίνει πως έφτασε σ’ εσάς η βασιλεία του Θεού» (Ματθαίος 12:28).

Έτσι και η οικογένεια των Μαντριγάλ, ως «μια διχασμένη οικογένεια», κυριολεκτικά καταρρέει. «Πώς θα σταθεί πια η κυριαρχία της;» Οι Μαντριγάλ δεν μπορούν να δουν ότι ο Μπρούνο μπορεί να είναι ένας προφήτης που φέρνει τη βασιλεία και αντί να την καταστρέφει.

Όπως και ο Μπρούνο, ο προφήτης που λέει την αλήθεια, ο Ιησούς Χριστός, απορρίπτεται από τους ίδιους τους οπαδούς του, ακόμη κι από κάποιους που ανήκουν στον στενό κύκλο του, όπως ο Πέτρος, ο οποίος μαλώνει τον Ιησού επειδή φανερώνει τα πάθη του (Ματθαίος 16:22) και στη συνέχεια αρνείται ότι Τον γνωρίζει (Ματθαίος 26:69–75). Στην πραγματικότητα, η θρασύτατη άρνηση του Πέτρου για οποιαδήποτε σχέση με τον Ιησού μοιάζει πολύ με την ντροπή των Μαντριγάλ που τους οδηγεί να κόψουν κάθε επαφή με τον Μπρούνο. Ο Πέτρος και οι άλλοι που εγκατέλειψαν τον Ιησού μπορεί επίσης να είπαν: «Δεν μιλάμε για τον Ιησού!»

Ο Ιησούς «ήρθε στον τόπο το δικό του, και οι δικοί του δεν τον δέχτηκαν» (Ιωάννης 1:11). Όπως ο Μπρούνο, έτσι και ο Ιησούς είναι ένας προφήτης που, επειδή λέει την αλήθεια, οι δικοί του άνθρωποι Τον απορρίπτουν και Τον αποφεύγουν.

2. Ο προφήτης που απέρριψαν και φίμωσαν είναι στην πραγματικότητα αυτός που κρατά την οικογένεια ενωμένη.

Η οικογένεια Μαντριγάλ νόμιζε ότι ο Μπρούνο είχε φύγει. Ωστόσο, στην αναζήτηση της αλήθειας η Μιραμπέλ ανακαλύπτει ότι στην πραγματικότητα ζει μέσα στους τοίχους του οικογενειακού τους σπιτιού. Δεν είναι όμως μόνο αυτό. Κρατάει και το σπίτι ενωμένο. Παρόλο που τον έχουν απορρίψει, ο Μπρούνο παραμένει ενεργός, εργάζεται ανιδιοτελώς για το καλό της οικογένειας. Επισκευάζει τους ραγισμένους τοίχους που προκλήθηκαν από την άδικη απόρριψή του από την  ίδια του την οικογένεια.

Ο Μπρούνο, ο γιος που απορρίφθηκε, είναι αυτός που μεσολαβεί για λογαριασμό της ίδιας της οικογένειας που τον πρόδωσε. Τι υπέροχη εικόνα του Χριστού! Ενώ βρισκόταν στον σταυρό, οι Φαρισαίοι και οι αρχιερείς τον κορόιδευαν: «Τους άλλους τους έσωσε· τον εαυτό του δεν μπορεί να τον σώσει». (Ματθαίος 27:42). Αλλά όπως επισημαίνει ο D. A. Carson «Αν είχε σώσει τον εαυτό Του, δεν θα μπορούσε να σώσει άλλους. Ο μόνος τρόπος για να σώσει τους άλλους, ήταν ακριβώς με το να μην σώσει τον εαυτό Του». Η ομορφιά της ανιδιοτελούς αγάπης του Χριστού για την οικογένειά του, ακόμα και όταν Τον έχουν απορρίψει, αποτυπώνεται καλύτερα στα λόγια Του στον σταυρό: «Πατέρα, συγχώρεσέ τους, γιατί δεν ξέρουν τι κάνουν» (Λουκάς 23:34). Και ο Μπρούνο θρηνεί που η οικογένειά του δεν ξέρει τι κάνει, αλλά τους αγαπά ούτως ή άλλως και τους συγχωρεί πρόθυμα.

3. Η οικογένεια «θεραπεύεται» μόνο όταν δεχτεί πίσω τον προφήτη που απέρριψε.

Η λύση στο πρόβλημα του Encanto έρχεται όταν η οικογένεια αγκαλιάζει τον Μπρούνο και τον δέχεται πίσω. Το τραγούδι που παίζει κατά τη διάρκεια αυτής της όμορφης σκηνής της αποκατάστασης ονομάζεται «Όλοι εσείς εδώ» (“All of You”). Η γιαγιά, η οποία είναι η αρχηγός της οικογένειας, καλωσορίζει τον Μπρούνο με ανοιχτές αγκάλες τραγουδώντας: «Το θαύμα το κρατάς, το ζεις το ξεπερνάς, το θαύμα είναι αυτό: όλοι εσείς εδώ. Το θαύμα το κοιτώ, όλοι εδώ!» Μόνο αφού η οικογένεια δεχτεί τον Μπρούνο ως «θαύμα», μπορούν να αρχίσουν να θεραπεύουν και να ξαναχτίζουν τον χαλασμένο παράδεισό τους. read more

H Λατρεία στην Ευαγγελική Παράδοση (1)

H Λατρεία στην Ευαγγελική Παράδοση (1)

Η λατρεία μέσα στο πλαίσιο της θρησκευτικής μεταρρύθμισης

Του Παναγιώτη Κανταρζή

Η πρώτη μας ενότητα αφορά το ζήτημα της λατρείας μέσα στο πλαίσιο της θρησκευτικής μεταρρύθμισης. Γιατί όμως πρέπει να μας απασχολεί η ιστορία; Την ίδια ερώτηση υπέβαλλαν στον David McCullough κάτοχο δύο βραβείων Πούλιτζερ και «ανορθόδοξο» ιστορικό, μετά από μία ομιλία του στο Aspen Institute του Κολοράντο. Η απόκρισή του ήταν λιτή και επί της ουσίας, «Το να προσπαθείς να σχεδιάσεις το μέλλον δίχως να γνωρίζεις το παρελθόν, είναι σαν να προσπαθείς να φυτέψεις κομμένα λουλούδια».

Πριν συνεχίσουμε όμως είναι σημαντικό να ξεκαθαρίσουμε ότι η θρησκευτική μεταρρύθμιση είναι η πρώτη στάση μιας πορείας για να φτάσουμε σε αυτό που σήμερα συνθέτει την φυσιογνωμία και παράδοσή μας. Άρα η μελέτη του περιβάλλοντος της θρησκευτικής μεταρρύθμισης θα μας δώσει ίσως ένα πλαίσιο και ορισμένες χρήσιμες αρχές για να μπορέσουμε να συζητήσουμε το θέμα της λατρείας στην δική μας συνθήκη. 

Μία πρώτη παρατήρηση είναι ότι η θρησκευτική μεταρρύθμιση δεν ήταν μόνο θεολογική υπόθεση, δηλαδή η ανάκτηση κάποιων δογμάτων αλλά στην πραγματικότητα είχε στο κέντρο της μία μεταρρύθμιση της λατρευτικής ζωής της εκκλησίας. Ο Καλβίνος περιγράφει την μεταστροφή του ως επιστροφή από την ειδωλολατρία στην λατρεία του ζώντος Θεού. Η θεολογία οδηγεί και πληροφορεί την λατρεία. Δεν είναι τυχαίο ότι τα πέντε solas καταλήγουμε με την διακήρυξη Soli Deo Gloria – Μόνο στο Θεό η δόξα. Η λατρεία είναι ο στόχος του ευαγγελίου αλλά το ευαγγέλιο είναι η βάση και η συνθήκη της λατρείας. Παρόμοια ο Καλβίνος τελειώνει τους Θεσμούς του με τέσσερις λέξεις: Ο Θεός ας δοξασθεί!

Η αναμόρφωση της λατρευτικής ζωής και η σύνδεσή της με το ευαγγέλιο λοιπόν βρίσκονται στον πυρήνα του μεταρρυθμιστικού προγράμματος. Ας δούμε μερικές βασικές πτυχές του.

Η λατρεία έχει δομή

Όλοι οι αναμορφωτές συνέταξαν μία λειτουργία για χρήση στις εκκλησίες. Ο Λούθηρος, ο Γιοχάνες Οικολαμπάδιος στην Βασιλεία, ο Ζβίγγλιος και μετά ο Μπούλιντζερ στη Ζυρίχη, ο Ζαχαρίας Ουρσινός στην επαρχία του Παλατινάτου, ο Νοξ στη Σκωτία, ο Τόμας Κράμμερ στην Αγγλία, ο Μπούγκεχάγκεν στη Δανία. Ένα χρήσιμο βιβλίο που τις συγκεντρώνει όλες είναι το Reformation Worship: Liturgies from the Past for the Present που επιμελήθηκαν οι Jonathan Gibson και Mark Earnegey (New Growth Press, 2018).  Η παρατήρηση αυτή έχει αξία γιατί ενώ εμείς τονίζουμε τον αυθορμητισμό βλέπουμε οι αναμορφωτές να κρατούν την ιδέα της “λειτουργίας”, μία λατρείας λοιπόν που έχει μια δεδομένη δομή και μορφή. 

Οι λειτουργίες τους χαρακτηρίζονται από συνέχεια και ασυνέχεια με το παρελθόν. Κρατούν στοιχεία από την παράδοση που τα αναμορφώνουν αλλά εισάγουν και νέα στοιχεία.  Η ιδέα της συνέχειας φαίνεται για παράδειγμα από τον τίτλο που χρησιμοποιεί ο Καλβίνος για την λειτουργία του, The Form of Prayers: According to the Custom of the Ancient Church (έτος 1541).  Οι λειτουργίες αυτές έχουν κάποια κοινά χαρακτηριστικά με κάποιες αποκλίσεις. Η λατρεία χωρίζεται σε δύο βασικά τμήματα: την λειτουργία του Λόγου και την λειτουργία των Ιερών Τελετών.

Μερικά στοιχεία που αξίζει να αναφέρουμε. 

– Η πρόσκληση για λατρεία.

Στην Καθολική παράδοση υπάρχει ένας ύμνος που ψάλλει ο χορός. Ο Λούθηρος εισάγει έναν ύμνο που τον ψάλλει όλο το εκκλησίασμα. Ο Καλβίνος προτιμά ένα ψαλμικό χωρίο, το Ψαλμός 121:2. Σε άλλες παραδόσεις είναι ο Ψαλμός 124:8.

Η Εξομολόγηση. 

Η εξομολόγηση ως μέρος της λατρείας είναι ένα στοιχείο που απουσιάζει από το λατρευτικό τυπικό των περισσότερων ευαγγελικών εκκλησιών και σίγουρα των ευαγγελικών εκκλησιών στην Ελλάδα. Όμως ήταν κοινό χαρακτηριστικό σε όλες τις αρχαίες λειτουργίες στην Αναμορφωμένη παράδοση. Συχνά μάλιστα συνοδευόταν από την ανάγνωση των Δέκα Εντολών σε συνδυασμό με την προσευχή “Κύριε Ελέησον”. 

Η διακήρυξη της διαβεβαίωσης της συγχώρησης.

Η εξομολόγηση συνοδευόταν σε αρκετές λειτουργίες από την διακήρυξη της διαβεβαίωσης της συγχώρησης. Στα χρόνια της εξορίας του στο Στρασβούργο ο Καλβίνος ήρθε σε επαφή με τις λειτουργικές πρακτικές που εισήγαγε ο Bucer. Γράφει, “Όσο για τις Κυριακάτικες προσευχές υιοθέτησα την μορφή του Στρασβούργου και δανείστηκα το μεγαλύτερο μέρος τους” (Reformation Worship, 302). Μία από αυτές ήταν η εισαγωγή αυτού του στοιχείου. Συνάντησε αντίσταση όμως από την εκκλησία στη Γενεύη με το θέμα της “διακήρυξης της διαβεβαίωσης της συγχώρησης”. 

Οι Δέκα Εντολές, η Προσευχή του Κυρίου, το Πιστεύω

Κάποια άλλα στοιχεία που συναντούμε είναι οι Δέκα Εντολές, η Προσευχή του Κυρίου και το Πιστεύω. Είδαμε ήδη ότι ο Λούθηρος έβαλε τις Δέκα Εντολές πριν την προσευχή Εξομολόγησης. Ο Καλβίνος τις έβαλε μετά την προσευχή Εξομολόγησης και αυτό επειδή στη θεολογία του υπάρχει η λεγόμενη “τρίτη χρήση” του Νόμου που αφορά τον Νόμο ως ηθικό οδηγό για την ζωή του πιστού. Επίσης έχει σημασία και η διακήρυξη του Πιστεύω που συνδέει την εκκλησία με την ιστορία και καθολικότητά της. 

Η δομή της λατρείας πρέπει να αντανακλά και να φανερώνει το ευαγγέλιο

Όλα τα στοιχεία της λατρείας πρέπει να συνδέονται και να φανερώνουν το ευαγγέλιο. Γιατί λοιπόν υπάρχει η διακήρυξη της βεβαιότητας; Αυτό είναι ένα νέο στοιχείο που εισάγεται στην λατρεία. Ο λόγος είναι το ευαγγέλιο. Η δικαίωση δια της πίστης ως τελεσίδικο συμβάν γεννά μία πρωτόγνωρη αίσθηση βεβαιότητας της σωτηρίας. Έτσι μέσα στην λατρεία είναι σημαντικό να τονιστεί αυτή η πλευρά του ευαγγελίου.

Γιατί η τελετή του Δείπνου γίνεται πάνω σε ένα τραπέζι καλυμμένο με τραπεζομάντηλο; Στην Καθολική εκκλησία και στην Ορθόδοξη η θεία Ευχαριστία έχει τη θέση της θυσίας για αυτό και το τραπέζι θυμίζει “θυσιαστήριο”. Για την Αναμορφωμένη παράδοση όμως είναι ένα γεύμα, το Δείπνο για αυτό και έχουμε την εικόνα του τραπεζιού. Και μάλιστα ο πιστός έρχεται στο τραπέζι και σε κάποιες παραδόσεις όπως στην Ολλανδία κάθεται μαζί με άλλους γύρω από το τραπέζι για να πάρει τα στοιχεία. read more

…Εν τω μεταξύ στην “καθ’ ημάς Ανατολή”

…Εν τω μεταξύ στην “καθ’ ημάς Ανατολή”

Σχόλια στον απόηχο της στέρησης της ελευθερίας του λόγου σε έναν Σέρβο ορθόδοξο καθηγητή θεολογίας

Είναι σχεδόν κοινός τόπος και εντός Ελλάδος αλλά και γενικότερα, η ενοχοποίηση του Προτεσταντισμού για την ανάδυση του ατομικισμού, φαινόμενο αποκρουστικό για τις φερόμενες κοινωνίες της πατρογονικής κοινοτιστικής συλλογικότητας της Ορθόδοξης Ανατολής. Πρόσφατα μάλιστα ο Μητροπολίτης Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου κ. Ιερόθεος, μιλώντας ως εκπρόσωπος τύπου της Εκκλησίας της Ελλάδος για τα θέματα της πανδημίας του κορωνοϊού δήλωσε ρητά: “Η ιδιωτική προσευχή, η ιδιωτική λατρεία δεν είναι μέσα στην παράδοση την ορθόδοξη και την ελληνική παράδοση. Δεν είμαστε προτεστάντες, είμαστε ορθόδοξοι.” (η έμφαση δική μας). Ακριβώς! 

Και εδώ ερχόμαστε στην άλλη πλευρά του νομίσματος. Πριν λίγες μέρες στην γειτονική μας Σερβία η Ιερά Σύνοδος της Σερβικής Ορθοδόξου Εκκλησίας απαγόρευσε τον δημόσιο λόγο στον  επικ. Καθηγητή Συστηματικής Θεολογίας της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Βελιγραδίου π. Vukasin Milicevic. Ο λόγος ήταν κάποια σχόλιά του σχετικά με τον χειρισμό της κρίσης από την Εκκλησία και τις αποφάσεις της. Αν κατάλαβα καλά είχε να κάνει με την γνωστή συζήτηση γύρω από την χρήση του “κουταλιού” για την μετάδοση της θείας κοινωνίας (στο τέλος του σημειώματός μας μπορεί κανείς να βρει δύο συνδέσμους με περισσότερες πληροφορίες). Στην συζήτηση που ακολούθησε εντός της Ορθόδοξης ακαδημαϊκής κοινότητας και στις εύλογες αντιδράσεις ακούγονται φράσεις όπως “ελευθερία του λόγου” ή της “συνείδησης”. Πάνω σε ποια βάση όμως μπορούν αυτές οι έννοιες να τεμηριωθούν ως αιτήματα και αξίες; Στην Δύση, ο Προτεσταντισμός σαφώς συνέβαλε στην διαμόρφωση των προϋποθέσεων για την “ανάδυση του υποκειμένου”. Θυμίζω ότι η περίφημη δήλωση του Λουθήρου “εδώ στέκομαι” (ανεξάρτητα αν τελικά την είπε ή όχι) προλογίζεται από την διακήρυξη χειραφέτησης από μια ασφυκτική εκκλησιαστική εξουσία και την επίκληση της “συνείδησής του”. Η φράση ολόκληρη: “Εκτός αν βεβαιωθώ από τις Γραφές και την ορθή λογική, δεν παραδέχομαι την εξουσία των παπών και των συνόδων, επειδή στις αποφάσεις τους έχουν συγκρουσθεί η μία με την άλλη. Η συνείδησίς μου μένει αιχμαλωτισμένη από το Λόγο του Θεού. Δεν μπορώ να ανακαλέσω και δεν θα ανακαλέσω το παραμικρό, επειδή το να κάμω κάτι που εναντιώνεται στη συνείδησή μου, δεν είναι ούτε δίκαιο ούτε ασφαλές. Εδώ στέκομαι, αδυνατώ να κάμω διαφορετικά. Ο Θεός ας με βοηθήσει. Αμήν” (Roland H. Bainton, Εδώ Στέκομαι, μετ. Γεράσιμου Ζερβοπούλου [Αθήνα: Εκδόσεις ο Λόγος, 1959],164).

 Εντός του Προτεσταντικού κόσμου γίνεται τις τελευταίες δεκαετίες μεγάλη συζήτηση για την ανάγκη διόθρωσης των στρεβλώσεων που γεννά μία ακραία εφαρμογή αυτής της αρχής. Από την άλλη όμως πιστεύω ότι είναι ανάγκη – όσο κλισέ κι αν ακουστεί – η Ορθόδοξη εκκλησία να συναντήσει την νεωτερικότητα. Για να γίνει αυτό χρειάζεται ταπεινοφροσύνη. Δυστυχώς, ενώπιον μία Δύσης η οποία παραδέχεται αυτοκριτικά τα αδιέξοδά της πολλοί Ορθόδοξοι αντί να στοχαστούν με πνεύμα μετριοπάθειας τα δικά τους ελλείμματα και προκλήσεις φέρονται με ένα είδος αυτάρεσκου ναρκισσισμού νιώθοντας ένα είδος ανωτερότητας και μεγαλείου. Ευτυχώς υπάρχουν εξαιρέσεις. Ελπίζω η οξύτητα με την οποία θέτει αυτά τα ζητήματα η πανδημία να αποβεί γόνιμο έδαφος για νέες συνθέσεις και συναντήσεις. 

https://publicorthodoxy.org/2020/05/07/silencing-theologians-in-serbia/

https://www.wheeljournal.com/blog/2020/5/3/on-suppression-of-academic-freedom-orthodox-church-of-serbia?fbclid=IwAR1J0AaCJSi8MeS6f9vFGnIYj9Tw_5rE3Z9l4y5PMFbyxkksHAPAVRVRdmk&gploaded=true&gploaded=true&gpcheckthirdparty=true

 

Oι προκλήσεις και οι ευκαιρίες μιας κρίσης

Oι προκλήσεις και οι ευκαιρίες μιας κρίσης

[Το κείμενο που ακολουθεί είναι η διευρυμένη διατύπωση κάποιων σκέψεών μου που παρουσιάστηκαν σε μία σύντομη συνέντευξη μου για το City to City Europe με γενικό τίτλο: Α Centered Approach to a Crisis]

Οι προκλήσεις

1. Δεν είναι όλες οι κρίσεις το ίδιο. Ούτε και όλες γεννούν τις ίδιες αντιδράσεις και στάσεις. Ο David Brooks υποστήριξε ότι “κάποιες καταστροφές, όπως τυφώνες και σεισμοί μπορούν να φέρουν τους ανθρώπους κοντά αλλά εάν η ιστορία μας διδάσκει κάτι τότε οι πανδημίες συνήθως απομακρύνουν τον έναν από τον άλλο”. Η συγκεκριμένη κρίση ανήκει στο δεύτερο είδος. Είναι μία κρίση που γεννά κοινωνικό φόβο και απόσταση. Ακούμε συχνά ότι ο κώδικας συμπεριφοράς μας είναι το να βλέπουμε τον εαυτό μας ως πιθανό φορέα. Η άλλη πλευρά αυτής της θεώρησης είναι φυσικά το να δούμε όλους τους άλλους ως πιθανούς φορείς και κατά συνέπεια ως απειλή. Είναι μια κρίση λοιπόν που χτυπά τον κοινωνικό ιστό. Κι εδώ βρίσκεται το παράδοξο. Από την μία το πρόβλημα αυτό μας θυμίζει το πόσο αλληλοεξαρτώμενοι είμαστε από τους άλλους και από την άλλη μας αποξενώνει από αυτούς. Αναδεικνύει την σπουδαιότητα του “δήμου” (επι-δημία / παν-δημία) αλλά και απελευθερώνει ένστικτα εγωϊστικού αμοραλισμού όταν αδειάζουμε τα ράφια για μας, αδιαφορώντας για τους άλλους.

2. Ένα άλλο χαρακτηριστικό που επίσης διαφοροποιεί τις κρίσεις είναι ότι για κάποιες μπορείς να εντοπίσεις τα αίτια και να ιχνηλατήσεις τον φταίχτη. Για την οικονομική κρίση του 2009 υπήρχε κάποιος φταίχτης για να θυμώσουμε εναντίον του: ήταν η Ευρώπη, η Γερμανία, η Μέρκελ, το IMF, οι πολιτικοί μας ή ό,τι τέλος πάντων κάποιος διάλεγε να πιστέψει. Υπάρχουν όμως κάποιες κρίσεις που δεν είναι πολιτικές αλλά υπαρξιακές. Δεν ξέρεις ποιον να ψέξεις. Ποιος φταίει για τον σεισμό; Για το τσουνάμι; Ή τώρα, ποιος φταίει για τον κορωνοϊό; Με ποιους πρέπει να τα βάλουμε; Όταν δεν βρίσκεις άλλον φταίχτη τότε η οργή συχνά προσανατολίζεται προς τον Θεό και τα ερωτήματα γίνονται ακόμη πιο δύσκολα και πολύπλοκα. 

3. Μία ακόμη πρόκληση σε συνθήκες σαν κι αυτήν είναι η καλλιέργεια και αποδοχή μίας μοιρολατρικής μηδενιστικής στάσης απέναντι στη ζωή και γενικά στην ύπαρξη. Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα σημεία τoυ βιβλίου Epidemics and Society, του σημαντικού μελετητή του φαινομένου της επιδημίας Frank Snowden είναι η ανάγνωση του έργου του Άντον Τσέχωφ μέσα από το πρίσμα του ότι ο ίδιος ήταν θύμα της επιδημίας της φυματίωσης.  Ένα χαρακτηριστικό έργο του είναι οι Τρεις Αδελφές, έργο που έγραψε στο τέλος της ζωής του από φυματίωση. Όπως όλα τα έργα του, έτσι και αυτό περιγράφει ζωές ανθρώπων εγκλωβισμένων σε συνθήκες έξω από τον έλεγχό τους, ανήμπορων να αντιδράσουν και να αποφασίσουν για τον εαυτό τους, παγιδευμένους. Δεν έχουμε τον χώρο να περιγράψουμε όλη την πλοκή. Στο τέλος του έργου και καθώς όλα τα όνειρα και οι φιλοδοξίες έχουν ξεφτίσει, λέει η Ειρήνα, μία από τις αδελφές:“Θα ‘ρθει καιρός που όλοι θα ξέρουμε γιατί γίνονται όλ’ αυτά, γιατί αυτός ο πόνος. Δε θα υπάρχουν πια μυστήρια. Τώρα όμως πρέπει να ζήσoυμε, πρέπει να δουλέψουμε. Μόνο να δουλέψουμε!”. Όμως η επόμενη φράση του Τσεμπουτικιν την ώρα που διαβάζει μια εφημερίδα είναι “δε βαριέσαι! Δε βαριέσαι! Η σκηνή έχει ιδιαίτερη δύναμη: διαβάζει τα “νέα” και αναφωνεί, σε μία πιο κυριολεκτική απόδοση της φράσης, “όλα μένουν τα ίδια, όλα μένουν τα ίδια”! Το έργο κλείνει με την φράση, “αν ξέραμε μονάχα! Αν ξέραμε μονάχα!” Αλλά φυσικά δεν ξέρουμε…

Η αναζήτηση του νοήματος μέσα στην συνθήκη μιας πανδημίας εκλείπει και βουλιάζουμε σε ένα ακατανόητο, βαρετό συνεχές μέσα στο οποίο νιώθουμε εγκλωβισμένοι. Αυτή η συνθηκολόγηση φυσικά ματαιώνει την αναζήτηση καθιστώντας την πράξη της μαρτυρίας ανούσια. 

4. Τέλος σημειώνω μία πρόκληση που έχει να κάνει κυρίως με την εκκλησία και όχι με την ευρύτερη κοινωνία. Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι οι virtual λατρείες δεν υποκαθιστούν την εμπειρία της εκκλησίας! Ο Χριστιανισμός έχει στο κέντρο το γεγονός της “ενσάρκωσης”. Το “σώμα”, η “επαφή”, “η εγγύτητα” είναι αδιαπραγμάτευτα στοιχεία της λατρείας μας. Η εκκλησία έχει ως συστατική προϋπόθεσή της την “κλήση εκ”. Δεν έρχεται σε μένα αλλά εγώ κινούμαι προς αυτήν και η κίνηση αυτή την συγκροτεί και την υποστασιοποιεί. Φυσικά η τεχνολογία που μας φέρνει την εκκλησία και την κοινότητα στο σπίτι μας είναι ένα χρήσιμο εργαλείο και το χρησιμοποιούμε με χαρά. Υπάρχει ο κίνδυνος όμως να μπερδέψουμε αυτό που είναι μία “αναγκαία” και “κατ’ οικονομία” χρήση με μία αλλαγή τρόπου ύπαρξης.  

Οι παραπάνω είναι προκλήσεις που βαραίνουν κι εμάς αλλά δυσκολεύουν και την μαρτυρία της εκκλησίας. Από την άλλη όμως υπάρχουν και ευκαιρίες.

Οι ευκαιρίες

Από την άλλη όμως ίσως μία πανδημία όπως αυτή να γεννά νέες ευκαιρίες.

1. Η ματαίωση για την οποία μιλήσαμε έχει μία ιδιαίτερη πτυχή που αξίζει να σημειώσουμε. Οι άνθρωποι σε κρίσεις σαν κι αυτήν που αντιμετωπίζουμε συνειδητοποιούν το πόσο λίγο έλεγχο έχουν πάνω στη ζωή τους. Ακόμη και η δυσκολία να εντοπίσουμε και να ενοχοποιήσουμε κάποιον “φταίχτη” επιτείνει το αίσθημα αυτό. Αυτό είναι ένα από τα θέματα που ανέδειξε ο Καμύ στο έργο του “Η Πανούκλα”. 

Γράφει:

Η βλακεία είναι ανθεκτική, κι αυτό μπορεί να το καταλάβει όποιος δεν σκέφτεται πάντα και μόνο τον εαυτό του. Και ως προς τούτο, οι συμπλίτες μας ήταν σαν όλο τον κόσμο, σκέφτονταν μόνο τον εαυτό τους, μ’ άλλα λόγια, ήταν ανθρωπιστές: δεν πίστευαν στις συμφορές. Η συμφορά δεν έχει ποτέ ανθρώπινα μέτρα, για αυτό λέμε πάντα πως η συμφορά είναι εξωπραγματική, ένα κακό όνειρο που θα περάσει. Δεν περνά όμως πάντοτε, και μόνο οι άνθρωποι περνούν, από εφιάλτη σε εφιάλτη, και πρώτοι απ’ όλους οι ανθρωπιστές, επειδή δεν είχαν λάβει προληπτικά μέτρα. Οι συμπολίτες μας δεν έφταιγαν περισσότερο απ’ όλους τους άλλους, απλώς ξεχνούσαν τι θα πει μετριοφροσύνη, νόμιζαν ότι έχουν την κατάσταση στα χέρια τους και πως οι συμφορές ήταν απίθανες. Έτσι, εξακολουθησαν να κυνηγούν τις ‘υποθέσεις’ τους, να ετοιμάζονται για ταξίδια, να έχουν απόψεις. Πώς να σκεφτούν μια πανούκλα που καταργεί το μέλλον, τις μετακινήσεις, τις συζητήσεις; Πίστευαν πως ήταν ελεύθεροι, όμως ποτέ κανείς δεν θα’ναι ποτέ ελεύθερος όσο υπάρχουν συμφορές read more

Τα όρια της Μεταφυσικής

Τα όρια της Μεταφυσικής

Δυτικά ερωτήματα με αφορμή την διαχείριση της πανδημίας από την Ορθόδοξη εκκλησία στην Ελλάδα.

Η τάση

Μία σχεδόν αυτονόητη και αδιαμφισβήτητη αφήγηση στον Δυτικό κόσμο είναι ότι η εκκοσμίκευση που ζούμε σήμερα οφείλεται στην αλλαγή του μεσαιωνικού μεταφυσικού παραδείγματος με κύριους υπεύθυνους τους νομιναλιστές φιλοσόφους (Ιωάννης Σκώτος, Όκκαμ) και τον θεολόγους της Μεταρρύθμισης (Λούθηρος). Από τον Max Weber – που σύνδεσε την “απομάγευση” του κόσμου με τον Προτεσταντισμό (Max Weber, The Protestant Ethic and the Spirit of Capitalism) – έως την ιδιαίτερα δημοφιλή ανάλυση του καθολικού ιστορικού Brad Gregory -που περιέγραψε την σύγχρονη εκκοσμίκευση ως μία ακούσια συνέπεια της θρησκευτικής μεταρρύθμισης του 16ου αιώνα (Brad Gregory, The Unintended Reformation: How a Religious Revolution Secularized Society, Harvard University Press, 2012) – το αφήγημα είναι το ίδιο: σε κάποιο σημείο της μεσαιωνικής ή πρώιμης σύχρονης ιστορίας, η Δύση έκανε μία σημαντική λανθασμένη στροφή βάζοντάς την στην πορεία προς την νεωτερικότητα με όλα τα συνακόλουθα προβλήματά της (δες Mark Lilla, “Blame it on the Reformation”, The New Republic, Sept. 2012 (https://newrepublic.com/article/107211/witten berg-wal-mart)). Είναι ιδιαίτερα της μόδας στην Δύση, κυρίως στον Προτεσταντικό κόσμο, η τάση της “ανάκτησης” (retrieval) ή της “επιστροφής”. Η λογική είναι απλή: εφόσον ο Προτεσταντισμός συνέβαλε καθοριστικά στην νεωτερική εκκοσμίκευση πρέπει να αναζητήσουμε μία μετα-Προτεσταντική ή για την ακρίβεια μία προ-Προτεστανική μεταφυσική. 

Δύο χαρακτηριστικοί θεολόγοι αυτής της τάσης είναι ο J. A. K. Smith και ο Hans Boersma.

Ο Smith προσεγγίζει με τρόπο κριτικό αλλά ταυτόχρονα δείχνοντας ενθουσιώδη αποδοχή τα βασικά στοιχεία του κινήματος της Radical Orthodoxy αναδεικνυοντας την κεντρική σημασία που έχει η Πλατωνική και Νεο-πλατωνική μεταφυσική της μετοχής (James K. A. Smith, Introducing Radical Orthodoxy: Mapping a Post-Secular Theology (Grand Rapids, MI: Baker Academic, 2004). Παρουσιάζοντας τα βασικά στοιχεία της τάσης αυτής ανάφερει ως θεμελιακής σημασίας “μία οντολογική προσήλωση στην έννοια της μετοχής ως το μόνο σωστό μεταφυσικό μοντέλο για την κατανόησης της δημιουργίας και πιο συγκεκριμένα της σχέσης μεταξύ Δημιουργού – δημιουργίας.”  Σύμφωνα με τον Smith, “ένα σημαντικό μέρος του εγχειρήματος των Ward και Milbank (βασικών εκπροσώπων της τάσης του Radical Orthodoxy) είναι μία αναζωογονημένη μεταφυσική της ‘μετοχής’ που κατά κάποιον τρόπο επανα-μαγεύει ( ‘re-enchants’) τον κόσμο, οδηγώντας σε αυτό που ο Ward ονομάζει “σακραμενταλιστική κοσμοθεωρία” (‘sacramental worldview’).” 

Η ίδια μεταφυσική προωθείται και στο έργο του Hans Boersma και πιο συγκεκριμένα στο βιβλίο του Nouvelle Théologie and Sacramental Ontology. Ενώ η επιδίωξη του Smith είναι η Διαμαρτυρόμενη πρόσληψη της σκέψης της σχολής του Radical Orthodoxy, η επιδίωξη του Boersma είναι η πρόσληψη του προγράμματος της Nouvelle Théologie. To κίνητρό του για αυτό, πέρα από το οικουμενικό του ενδιαφέρον, είναι το αίτημα για την υιοθέτηση της “σακραμενταλιστικής οντολογίας” που κατά τη γνώμη του ανέκτησε η Nouvelle Théologie και που οι Προτεστάντες χρειάζεται να επανακτήσουν (“re-appropriate”) καθώς έχουν ανάγκη ενος φρονήματος που “ανοίγει λεωφόρους για μια κοινή επιστροφή στο μυστήριο” Αυτό σημαίνει επιστροφή σε μία αντίληψη στην οποία “οι εξωτερικές έγχρονες εικόνες μετέχουν ήδη στην αιώνιες πνευματικές πραγματικότητες της οποίες εκπροσωπούν και προς στις οποίες δυναμικά κατευθύνονται.” 

Το πρόβλημα

Θα ήθελα να πω ότι όλα αυτά μπορούν εύκολα να συζητώνται “εκ του ασφαλούς” σε μία Δύση που έχει θεμελιώσει κάποια βασικά “αυτονόητα”. Τι νόημα όμως έχουν σε μία κοινωνία που δεν ακολούθησε την πορεία της Δύσης; 

Η πρόσφατη κρίση με τον κορωνοϊό αναδεικνύει με τρόπο γλαφυρό το ζήτημα. Στην Ελλάδα μέχρι σήμερα η επίσημη εκκλησία θεωρεί ότι επειδή λόγω της μετουσίωσης το κρασί μετατρέπεται σε αίμα Χριστού δεν είναι δυνατόν να γίνει ποτέ φορέας μετάδοσης ενός ιού. Έτσι αντιστέκεται σθεναρά στο να αναστείλλει την θεία Ευχαριστία ή έστω να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο γίνεται, δηλαδή μέσα από ένα κοινό κουτάλι που μπαίνει στο στόμα των πιστών. Και φυσικά δεν είναι μόνο η επίσημη εκκλησία αλλά και οι πιστοί της. Γράφει μία παλιά μου συμμαθήτρια στη σελίδα της στο facebook “μέσα σε όλο αυτό που συμβαίνει προκύπτει μεγάλη ευκαιρία. Η ευκαιρία της μαζικής επιστροφής. Όχι μόνο ποτέ κανείς δεν θα κολλήσει κάτι, αλλά θα λάβει εμβόλιο απ’ το σώμα και το αίμα του Κυρίου. Εμβόλιο πνευματικής επιστροφής, ψυχικής ανάτασης αλλά και ελπίδα σωματικής ιάσεως”

Το πιο ακραίο φυσικά από όλα ήταν η εικόνα του πρώην Καλαβρύτων με το μπουκαλάκι με σπρέι με αγίασμα στο χέρι να λέει “κουτοπονηρίστικα” ότι αυτό είναι το καλύτερο απολλυμαντικό για τον ιό. Και μάλιστα είναι και φτηνό γιατί ακόμη και αν αδειάσει και το γεμίσουμε με απλό νεράκι αυτό λόγω της επαφής του με το μπουκάλι θα αγιαστεί και θα αποκτήσει ξανά υπερφυσικές ιδιότητες. 

Στο άρθρο του “Blame it on the Reformation” (“Ρίξτο στην Μεταρρύθμιση”) ο Mark Lilla με τρόπο καυστικό ουσιαστικά κρίνει την ρομαντική και ειδυλλιακή εικόνα που συχνά χαρακτηρίζει τις Δυτικές θεολογίες της “ανάκτησης” ή της “επιστροφής”. Κάνοντας αναφορά στον Brad Gregory γράφει ότι επιμένει στην αντίληψη πως “πριν την Μεταρρύθμιση η αρμονία των ουρανών αντανακλούνταν στην Χριστιανική ζωή και σκέψη…” αποσιωπώντας τις δυσειδαιμονίες που μάστιζαν αυτό τον κόσμο στον οποίο οι πιστοί “κατάπιναν την όστια ολόκληρη μήπως και μπήξουν τα δόντια τους και πληγώσουν την σάρκα του Χριστού” 

Επίσης, αλλού ο Grergory υποστηρίζει ότι στο προ-νεωτερικό μοντέλο, πριν δηλαδή την Προτεσταντική τροπή υπήρχε μία αδιάρρηκτη και αρμονική ενότητα ανάμεσα σε διάφορα γνώσης “συνδέοντας την θεολογία, φυσική επιστήμη” αλλά και την “ατομική εμπειρία της πίστης” σε ένα ενιαίο συνεχές. Αλήθεια; Στην Ελλάδα δεν χρειάζεται κανείς να ψάξει το παρελθόν για να δει εάν αυτό όντως ίσχυε. Στην Ελλάδα ο Πρωθυπουργός μιας χώρας στα πρόθυρα του ξεσπάσματος μιας φονικής πανδημίας χρειάζεται να εξηγήσει στην Εκκλησία ότι ως Πρωθυπουργός “οφείλει να ακούσει τους ειδικούς επιστήμονες” και ότι εάν και γνωρίζει ότι  “η πίστη αρχίζει, συχνά, εκεί που τελειώνει η επιστήμη… η πίστη που χρειαζόμαστε τώρα είναι ότι θα καταφέρουμε να ξεπεράσουμε την κρίση. Αρκεί όλοι να ακολουθήσουμε συντεταγμένα τις οδηγίες των γιατρών και των ειδικών»”  read more

Ο Θουκυδίδης, ο Καμύ και τα διαχρονικά μαθήματα μιας πανδημίας

Ο Θουκυδίδης, ο Καμύ και τα διαχρονικά μαθήματα μιας πανδημίας

Ακολουθούν λίγες σειρές στοχασμού με αφορμή δύο αποσπάσματα από δύο πολύ διαφορετικά έργα που εντούτοις ασχολούνται με ένα κοινό θέμα: μια πανδημία!

Ο Θουκυδίδης και η συμπύκνωση του χρόνου στο παρόν

Στον Πελοποννησιακό Πόλεμο ο Θουκυδίδης περιγράφει τις συνέπειες του λοιμού στη ζωή των ανθρώπων. Γράφει,

“Αλλά η λοιμική προκάλεσε και πολλά άλλα κακά που πρώτη φορά αναφάνηκαν στην πολιτεία, γιατί ο καθένας τολμούσε πιο φανερά, τώρα, να κάνει πράγματα που πριν τα έκανε κρυφά, και τούτο επειδή έβλεπαν πόσο απότομη είναι η μεταβολή της τύχης του ανθρώπου. Πλούσιοι πέθαιναν ξαφνικά και φτωχοί, που δεν είχαν ποτέ τίποτε, τους κληρονομούσαν κι έπαιρναν αμέσως όλη τους την περιουσία. Έτσι, οι περισσότεροι, βλέποντας πόσο εφήμερος είναι ο πλούτος και αβέβαιη η ζωή, βιάζονταν να ξοδέψουν τα χρήματά τους και να τα χαρούν. Κανείς δεν ήταν πια πρόθυμος να υποβληθεί σ᾽ οποιοδήποτε κόπο για κάτι που άλλοτε μπορούσε να φανεί χρήσιμο, και τούτο επειδή σκεπτόταν ότι ήταν πιθανό να πεθάνει προτού τελειώσει εκείνο για το οποίο θα κόπιαζε. Η ευχαρίστηση της στιγμής και το άμεσο κέρδος κατάντησε να θεωρείται και καλό και χρήσιμο. Ούτε ο φόβος των Θεών ούτε οι νόμοι των ανθρώπων τους συγκρατούσαν. Επειδή έβλεπαν ότι όλοι πέθαιναν, χωρίς διάκριση, δεν είχαν πια την αίσθηση του τί ήταν ευσέβεια και τί δεν ήταν και κανείς δεν πίστευε πως θα γλυτώσει απ᾽ την αρρώστια για να δώσει λόγο και να τιμωρηθεί για τις άδικες πράξεις του. Όλοι θεωρούσαν ότι η τιμωρία, που κρεμόταν κιόλας πάνω απ᾽ το κεφάλι τους, ήταν πολύ βαρύτερη από κάθε άλλην κι έπρεπε, προτού την υποστούν, να χαρούν κάπως τη ζωή (Πελοποννησιακός Πόλεμος 2.53)

Ο άνθρωπος βλέπει τον θάνατο και αντί να στραφεί στο επέκεινα επιλέγει να “διασκεδάζει έως θανάτου” (δες το σχετικό βιβλίο του Neil Postman, Amusing Ourselves to Death). 

Ο Καμύ και η απομυθοποίηση της ελευθερίας

Στο έργο του Καμύ, Η Πανούκλα διαβάζουμε για την πανδημία στην πόλη του Οράν. Γράφει,

“Η βλακεία είναι ανθεκτική, κι αυτό μπορεί να το καταλάβει όποιος δεν σκέφτεται πάντα και μόνο τον εαυτό του. Και ως προς τούτο, οι συμπλίτες μας ήταν σαν όλο τον κόσμο, σκέφτονταν μόνο τον εαυτό τους, μ’ άλλα λόγια, ήταν ανθρωπιστές: δεν πίστευαν στις συμφορές. Η συμφορά δεν έχει ποτέ ανθρώπινα μέτρα, για αυτό λέμε πάντα πως η συμφορά είναι εξωπραγματική, ένα κακό όνειρο που θα περάσει. Δεν περνά όμως πάντοτε, και μόνο οι άνθρωποι περνούν, από εφιάλτη σε εφιάλτη, και πρώτοι απ’ όλους οι ανθρωπιστές, επειδή δεν είχαν λάβει προληπτικά μέτρα. Οι συμπολίτες μας δεν έφταιγαν περισσότερο απ’ όλους τους άλλους, απλώς ξεχνούσαν τι θα πει μετριοφροσύνη, νόμιζαν ότι έχουν την κατάσταση στα χέρια τους και πως οι συμφορές ήταν απίθανες. Έτσι, εξακολουθησαν να κυνηγούν τις ‘υποθέσεις’ τους, να ετοιμάζονται για ταξίδια, να έχουν απόψεις. Πώς να σκεφτούν μια πανούκλα που καταργεί το μέλλον, τις μετακινήσεις, τις συζητήσεις; Πίστευαν πως ήταν ελεύθεροι, όμως ποτέ κανείς δεν θα’ναι ποτέ ελεύθερος όσο υπάρχουν συμφορές”

Αν υπάρχει κάτι που μας διδάσκει αυτή η πανδημία είναι το πόσο ανοχύρωτος και εύθραστος είναι ο άνθρωπος. Στην γλώσσα της Οικονομίας υπάρχει το “φαινόμενο της πεταλούδας” το οποίο ουσιαστικά λέει ότι αν μια πεταλούδα κινήσει τα φτερά της στον Αμαζόνιο, τότε μπορεί να προκαλέσει έναν τυφώνα στην άλλη άκρη της Γης. Πόσο τελικά “ελεύθερος” είναι ο άνθρωπος; 

Eπίλογος

Και τα δύο αυτά φαινόμενα έχουν θεολογική φόρτιση και σημασία! Η “ανθρωπολογία” της Βίβλου ακτινογραφεί τον άνθρωπο και φτάνει στις ίδιες διαπιστώσεις. Ο εγκλωβισμός του ανθρώπου στο παρόν διαπιστώνεται από την Αγία Γραφή για τις ημέρες του Νώε όπου μπροστά στον επερχόμενο κατακλυσμό, οι άνθρωποι “έτρωγαν και έπιναν, παντρεύονταν και πάντρευαν ως την ημέρα που μπήκε ο Νώε στην κιβωτό. Δεν κατάλαβαν τίποτε, ώσπου ήρθε ο κατακλυσμός και τους αφάνισε όλους” (Ματθαίος 24:38 – 39). Επίσης, η φενάκη της ελευθερίας του ανθρώπου αναδεικνύεται στην προς Ρωμαίους 8:22 – 23 όπου διαβάζουμε “ότι ως τώρα όλη η κτίση στενάζει και κραυγάζει από πόνο, σαν την ετοιμόγεννη γυναίκα. Κι όχι μόνο η κτίση. Το ίδιο κάνουμε κι εμείς”. Ζούμε μέσα στον κλοιό της φθοράς και του θανάτου. 

Άραγε η τωρινή εμπειρία θα επιβεβαιώσει τα ως τώρα δεδομένα ή θα μας κάνει να στραφούμε Αλλού; Θα μας κάνει να αναλογιστούμε τα Αιώνια και να ανοιχτούμε σε Αυτόν που μπορεί να μας δώσει ελευθερία και να νοηματοδοτήσει τη ζωή μας μπολιάζοντάς την με ελπίδα;  

 

Γιώτης Κανταρτζής

Pin It on Pinterest